به گزارش سلامت نیوز به نقل از برنا؛ برایتان پیش آمده که با نگاه کردن به فردی در حال خمیازه کشیدن، شما هم خمیازه بکشید؟ می‌گویند خمیازه کشیدن مسری است؛ شما چه فکر می‌کنید؟ آیا تابه‌حال به فواید و مضرات خمیازه فکر کرده‌اید؟
بر خلاف پلک زدن که برای‌تر کردن چشم‌ها اتفاق می‌افتد و عطسه کردن که محرک‌ها را از بینی خارج می‌کند، عملکرد خمیازه واضح نیست و تاکنون دلایل مختلفی برای وقوع این واکنش بدن تشریح شده است.
علت خمیازه کشیدن چیست؟
ساده‌انگاری است که بگوییم علت خمیازه فقط خستگی و سر رفتن حوصله است. در قرن چهارم بقراط علت این عمل را روشی برای خروج هوای بد یا همان دی‌اکسیدکربن از بدن و بهبود رسیدن جریان اکسیژن به مغز می‌دانست و آن را به‌عنوان تشخیص تب نیز تعریف می‌کرد. از آن زمان تاکنون علم تغییرات و پیشرفت‌های گسترده‌ای کرده است، اما همچنان کلید حل برخی ناشناخته‌ها و موضوعات پیدا نشده است.
دلایل احتمالی این موضوع می‌تواند ریشه در موارد زیر داشته باشد:
۱. خواب‌آلودگی
وقتی خسته هستیم، معمولا زیاد خمیازه می‌کشیم. برخی معتقدند علت این خمیازه‌ها ایجاد محرکی برای خوابیدن است. هر چند برای این عقیده شواهد علمی خاصی وجود ندارد، اما در بیشتر مواقع هنگام خستگی و خواب آلودگی خمیازه‌ها دست از سرمان برنمی‌دارند.
۲. بی‌حوصلگی
در هنگام بی حوصلگی یا زمانی که موقعیتی خسته‌کننده را تجربه می‌کنیم، شروع به خمیازه کشیدن می‌کنیم.
۳. مشاهده‌ی خمیازه کشیدن شخص دیگر
یک علت خمیازه کشیدن، مشاهده‌ی شخص دیگری است که خمیازه می‌کشد. حال علت اینکه شخصِ دیگر چرا خمیازه می‌کشد، ممکن است یکی از همین هفت مورد باشد.
۴. دلایل شیمیایی
آندروژن نیز مانند تستوسترون، اکسی‌توسین (یکی از انواع هورمون شادی) و برخی از داروها از قبیل پروزاک یا همان فلوکستین و سایر داروهای ضد افسردگی می‌توانند موجب افزایش بسامد خمیازه کشیدن شوند. نظریه‌هایی نیز مبنی‌بر چرایی خمیازه کشیدن مطرح شده است که شواهد علمی دقیقی آن‌ها را حمایت و تأیید نمی‌کنند. در هر حال صحبت از آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود:
۵. مکانیزم حفاظت از گوش
یکی از دلایل خمیازه، تنظیم و ایجاد تعادل میان فشار هوای درون و بیرون گوش است و این کار ازطریق باز شدن شیپور استاش درون گوش انجام می‌شود. به‌نظر نمی‌رسد که این روش چندان کامل و دقیق باشد. البته ایجاد تعادل فشار هوا میان گوش داخلی و هوای بیرون از آن به روش‌های دیگری مانند جویدن آدامس یا نوشیدن بهتر انجام می‌شود.
۶. تنظیم دمای مغز
بعضی از مشاهدات نشان می‌دهد که قرار دادن کیسه‌ی یخ یا آب گرم روی پیشانی می‌تواند بر احتمال خمیازه کشیدن تأثیر بگذارد. کیسه یخ با افزایش انگیختگی و تحریک مغز مانع از افزایش تعداد خمیازه‌ها می‌شود و آب گرم دقیقا عکس آن عمل می‌کند. ساعت بیولوژیک بدن نیز در خمیازه کشیدن نقش دارد.
۷. واکنش به کاهش اکسیژن
عقیده دیگری نیز درباره خمیازه کشیدن وجود دارد. براساس این باور، وقتی میزان اکسیژن بدن کم می‌شود و کربن‌دی‌اکسید افزایش می‌یابد، به خمیازه کشیدن نیاز پیدا می‌کنیم. البته هیچ اثبات علمی برای این موضوع وجود ندارد. نکته مهم درباره خمیازه کشیدن این است که کاملا غیرارادی صورت می‌گیرد و نوعی واکنش ناخودآگاه است که به‌طور خودخواسته قادر به انجام آن نیستیم؛ درست مانند پریدن پا زمانی‌که برای بررسی رفلاکس عصبی، به ناحیه‌ی زانو، ضربه وارد می‌شود. پرش پا اصلا و ابدا تحت کنترل ما نیست و نوعی واکنش سریع به‌حساب می‌آید، اما واکنش‌ها و اصطلاحا رفلاکس‌هایی که به مدت زمان بیشتری برای بروز نیاز دارند، سخت‌تر بازتولید و تکرار می‌شوند.
دلایل خمیازه زیاد و پی‌درپی
هنگامی که میزان دی‌اکسیدکربن خون بالا می‌رود و اکسیژن آن کم می‌شود، با خمیازه کشیدن فرد اکسیژن بیشتری وارد بدن می‌کند. افزایش دی‌اکسید کربن در خون، باعث خواب آلودگی می‌شود و حتی نوعی مسمومیت ایجاد می‌کند که انسان را به خوابیدن وا می‌دارد.
خمیازه کشیدن راهی برای کنترل درجه حرارت مغز است. خمیازه، مغز شما را خنک می‌کند.
خمیازه به خاطر تمایل به کشیدن عضلات بدن است.
بی‌قراری و عصبی بودن هم به عنوان یک دلیل احتمالی خمیازه هستند.
خمیازه کشیدن به افزایش هوشیاری فرد کمک می‌کند.
خمیازه کشیدن ناشی از واسطه‌های شیمیایی عصبی در مغز است که بر عواطف، خلق و خو، اشتها و سایر پدیده‌های روانی اثر می‌گذارد. هر چه تعداد بیشتری از این ترکیبات در مغز فعال شوند، تعداد خمیازه‌ها افزایش می‌یابد.
خمیازه یکی از علائم کمبود قند خون است. معتادان هم برای همین زیاد خمیازه می‌کشند. اگر قند کافی به خون برسد، آثار خستگی از بین رفته و خمیازه‌های پی در پی متوقف می‌شود.
آیا خمیازه‌ها انواع مختلفی دارند؟
شاید تاکنون دقت نکرده باشید که این عکس‌العمل غیرارادی در بدن ما انواع متفاوتی دارد. مثلا:
از راه بینی: گاهی در مرحله‌ی بیرون دادن نفس حین خمیازه لب‌هایمان را می‌بندیم و درواقع ازطریق بینی خمیازه می‌کشیم.
با چشم باز: وقتی خمیازه می‌کشیم، معمولا چشم‌مان را تنگ می‌کنیم یا خودبه‌خود بسته می‌شوند. حال اگر سعی کنیم چشم‌مان را باز نگه داریم، خمیازه را متوقف خواهیم کرد. بسته شدن و تنگ کردن چشم گویی محرکی برای خمیازه کشیدن است.
فشار دادن دندان ها: گاهی‌اوقات نیز وقتی خمیازه می‌کشیم، هنگام دَم، دندان‌ها روی هم قرار می‌گیرند و فشرده می‌شوند. این فشار باعث می‌شود تا خمیازه‌ای به‌درستی انجام نشود.
مزایای خمیازه کشیدن چیست؟
به‌نظر می‌رسد مزایایی نیز در خمیازه کشیدن وجود دارد. مثلا همان‌طور که قبلا گفته شد:
ازطریق خمیازه امکان ایجاد تعادل بین فشار درون و بیرون گوش به‌وجود می‌آید؛ به کمک این عکس‌العمل می‌توانیم، خیلی از حرف‌ها را به‌شکلی غیرمستقیم بزنیم. مثلا وقتی کسی بی‌وقفه حرف می‌زند و حوصله‌مان را سر می‌برد، با ابراز این عکس‌العمل ناخودآگاه به او نشان می‌دهیم که دیگر حوصله شنیدن حرف‌هایش را نداریم. البته در مواردی نیز شاید این واکنش به ضررمان تمام شود.
از سوی دیگر خمیازه هنگام خواب‌آلودگی محرکی برای هوشیاری است. این هوشیاری نیز نتیجه‌ی تحریک گیرنده‌های شریان‌ها و شاهرگ‌های موجود در ناحیه‌ی گردن است.
برخی نظریه‌ها می‌گویند که خمیازه کشیدن باعث می‌شود شش‌ها عملکرد بهتری داشته باشند.
خمیازه باعث تجدید ماده‌ی فعال سطحی در شش‌ها می‌شود و تنفس بهتر صورت می‌گیرد.
موادی که در لوزه‌ها مانده‌اند نیز با این عمل خارج می‌شوند.
ارتباط خمیازه و بیماری
خمیازه کشیدن زیاد در بیماری‌هایی که عملکرد مغز را تحت تاثیر قرار می‌دهند، مشاهده شده است.
خمیازه کشیدن بیش از حد ممکن است در اثر تحریک بیش از حد عصب واگ که عروق را گشاد می‌کند، رخ دهد. بروز این وضعیت ممکن است به یک مشکل قلبی از جمله سکته قلبی و پارگی دیواره شریان آئورت اشاره داشته باشد.
خمیازه بیش از اندازه، در بین افراد مبتلا به فلج چندگانه، بیماری لوگریک (نوعی بیماری که باعث از بین رفتن سلول‌های عصبی مسئول حرکت ماهیچه‌ای می‌شود)، آسیب‌های ناشی از رادیولوژی و در بین افراد تحت درمان پارکینسون مشاهده شده است.
خمیازه، در موارد نادری می‌تواند نشانه ابتلا به سردرد میگرنی باشد.
خمیازه در بین افراد مبتلا به اسکیزوفونی کمتر اتفاق می‌افتد.
تجربه نشان می‌دهد که این واکنش غیرارادی بدن در میان گروه‌هایی با هم‌بستگی اجتماعی بیشتر، حالت مسری‌تری دارد. مثلا اگر در محل کار، همکارتان خمیازه بکشد، به احتمال زیاد شما نیز این کار را تکرار می‌کنید. نکته‌ی جالب این است که کودکان زیر ۵ سال به‌دلیل نداشتن تجربه روابط اجتماعی، دچار خمیازه مسری نمی‌شوند.
نظر شما